W języku angielskim czasów z grupy Perfect używamy często. Na etapie nauki szkolnej poznajemy je w okolicach szóstej klasy. Dobre ich przyswojenie pozwala na jeszcze łatwiejszą komunikację w języku angielskim. Największym problemem w nauce tych czasów przez polskich uczniów, jest to, że nie mają one swojego odzwierciedlenia w polszczyźnie.
Zasady użycia czasu Present Perfect Simple
Present Perfect Simple łączy przeszłość z teraźniejszością. W jaki sposób? Częstym, szkolnym przykładem użycia czasu Present Perfect Simple jest zdanie: Wczoraj złamałem nogę. Zdarzenie to miało miejsce w przeszłości, ale jego skutek widzimy w teraźniejszości – noga jest złamana. I właśnie wówczas używamy czasu Present Perfect Simple: gdy ważny jest skutek. Dodatkową wskazówką może być to, że nie mówimy kiedy dokładnie wydarzenie miało miejsce.
Czasu Present Perfect Simple używamy więc:
- gdy mówimy o skutku czynności przeszłej, który rzutuje na teraźniejszość, np.:
| I have broken my leg. | Złamałem nogę. |
| She has given birth. | Ona urodziła dziecko. |
- gdy mówimy o czynności, która właśnie (dopiero co) się zakończyła, np.:
| They have just left. | Oni właśnie wyszli. |
| The bus has just arrived, so we must go. | Autobus właśnie przyjechał, więc musimy iść. |
- gdy mówimy o czynności, która rozpoczęła się w danym momencie w przeszłości i trwa nadal, do chwili obecnej, np.:
| You have never been to England. | Ty nigdy nie byłeś w Anglii. |
| I haven’t eaten meat for a year. | Nie jem mięsa od ponad roku. |
- gdy mówimy o czynności przeszłej, w której nie jest istotne, bądź nie podkreślono, kiedy konkretnie miała ona miejsce, np.:
| We have bought a new house. | Kupiliśmy nowy dom. |
| He has lost his wallet. | On zgubił swój portfel. |
Powyższe przykłady wyrażają połączenie przeszłości z teraźniejszością, wskazując, że najważniejszy jest właśnie skutek. Jeśli mimo to macie problem ze zrozumieniem tej zależności, przeanalizujmy raz jeszcze zdanie ze złamaną nogą:
| I have broken my leg. | Złamałem nogę. |
W tym przypadku nie jest istotne, kiedy noga została złamana, ale to, że skutek jest widoczny teraz. Czym może być ten skutek? Tu na ogół uczniowie klasy szóstej prześcigają się w pomysłach: MA GIPS! NIE MOŻE CHODZIĆ! BOLI GO NOGA! I to są właśnie widoczne skutki.
W przypadku stosowania czasu Present Perfect Simple ważna jest prawidłowa budowa zdań.
Zdania twierdzące w czasie Present Perfect Simple tworzone są następująco:
| Podmiot | + | have/has | + | czasownik w III formie/czasownik z końcówką -ed | + | reszta zdania |
| He | + | has | + | found | + | a new job. |
Have stosowane jest razem z: I, you, we, they, czyli w pierwszej i drugiej osobie liczby pojedynczej i w liczbie mnogiej. Has używamy z: he, she i it, czyli w trzeciej osobie liczby pojedynczej.
Przykłady zdań:
| He has found a new job. | On znalazł nową pracę. |
| My dad has eaten the whole cake. | Mój tata zjadł całe ciasto. |
| I have closed the windows. | Zamknąłem okna. |
| We have painted our living room. | Pomalowaliśmy nasz salon. |
| She has never drunk coffee. | Ona nigdy nie piła kawy. |
By utworzyć przeczenie, do operatora have/has dodajemy cząstkę not.
Zdania przeczące w czasie Present Perfect Simple tworzone są następująco:
| Podmiot | + | haven’t/hasn’t | + | czasownik w III formie/czasownik z końcówką -ed | + | reszta zdania |
| He | + | hasn’t | + | spoken | + | English very well. |
Przykłady zdań:
| He hasn’t finished the project yet. | On jeszcze nie skończył projektu. |
| We haven’t invited any friends. | My nie zaprosiliśmy żadnych znajomych. |
| She hasn’t cleaned our table. | Ona nie wyczyściła naszego stołu. |
| They haven’t bought a new boat. | Oni nie kupili nowej łodzi. |
| I haven’t talked to my boss. | Nie rozmawiałem z moim szefem. |
W przypadku pytań zachodzi zjawisko inwersji, czyli zmiana szyku elementów zdania.
Zdania pytające w czasie Present Perfect Simple tworzone są następująco:
| Have/Has | + | podmiot | + | czasownik w III formie/czasownik z końcówką -ed | + | reszta zdania. |
| Has | he | bought | you a present? |
Przykłady zdań:
| Has he bought you a present? | Czy on kupił ci prezent? |
| Have you finished your homework? | Czy skończyłeś swoje zadanie domowe? |
| Have you been here before? | Czy byliście tu wcześniej? |
| Has he watched it earlier? | Czy on to widział wcześniej? |
| Have they planned their vacation yet? | Czy oni już zaplanowali swoje wakacje? |
Zasady użycia czasu Present Perfect Continuous
Jeśli mamy do czynienia z czynnością, która rozpoczęła się w przeszłości, trwa nadal, ale nie jest istotny jej skutek, w języku angielskim używamy czasu Present Perfect Continuous. Ten czas, to czas ciągły, nieprzerwany. Nie możemy powiedzieć, że w czasie Present Perfect Continuous skutek jest zupełnie nieważny. Jest ważny, ale musi być poprzedzony czynnością przeszłą, ciągłą.
Zatem Present Perfect Continuous używamy:
- gdy mówimy o czynności przeszłej, która trwa nieprzerwanie do teraźniejszości, np.:
| I have been waiting for you for my whole life. | Czekałem na ciebie całe moje życie. |
| She has been living here for three years. | Ona tu mieszka od trzech lat. |
- gdy mówimy o skutku czynności przeszłej, ale ciągłej, np.:
| Mom has been cooking the whole day, and now she is tired. | Mama gotowała cały dzień i jest zmęczona. |
| I have been working out for one hour. | Trenowałem przez godzinę. |
Tworząc zdania w czasie Present Perfect Continuous, należy pamiętać o zastosowaniu kilku zasad.
Zdania twierdzące w czasie Present Perfect Continuous budowane są następująco:
| Podmiot | + | have/has | + | been | + | czasownik z końcówką -ing | + | reszta zdania |
| I | + | have | + | been | + | teaching | + | since 2007. |
Przykłady zdań:
| I have been teaching since 2007. | Uczę od 2007 roku. |
| He has been watching movies all day. | On ogląda filmy cały dzień. |
| They have been hiking for two hours. | Oni wędrują od dwóch godzin. |
| You have been working hard. | Pracujesz bardzo ciężko. |
| It has been snowing all morning. | Śnieży cały poranek. |
W przeczeniach dodawana jest również cząstka not.
Zdania przeczące w czasie Present Perfect Continuous tworzone są następująco:
| Podmiot | + | haven’t/hasn’t | + | been | + | czasownik z końcówką -ing | + | reszta zdania. |
| You | + | haven’t | + | been | + | running | + | since last year. |
Przykłady zdań:
| You haven’t been running since last year. | Nie biegałeś od zeszłego roku. |
| He hasn’t been cooking. | On nie gotuje. |
| She hasn’t been working since her car accident. | Ona nie pracuje od swojego wypadku samochodowego. |
| It hasn’t been raining for more than a month. | Nie padało od ponad miesiąca. |
| We haven’t been calling him for the past few years. | Nie dzwonimy do niego od kilku lat. |
Pytania to klasyczna inwersja.
Zdania pytające w czasie Present Perfect Continuous tworzone są następująco:
| Have/Has | + | podmiot | + | been | + | czasownik z końcówką -ing | + | reszta zdania. |
| Have | + | you | + | been | + | texting | + | since morning? |
Przykłady zdań:
| Have you been texting since morning? | Czy wy SMS-owaliście od rana? |
| Has she been waiting for me? | Czy ona czeka na mnie? |
| Has he been making his movie since 2020? | Czy on robi swój film od 2020 roku? |
| Have they been acting like that before? | Czy oni się tak zachowywali wcześniej? |
| Have you been eating since yesterday? | Czy ty jesz od wczoraj? |
Kiedy używamy czasu Simple, a kiedy Continuous – podstawowe różnice
Present Perfect Simple to czas, który skupia się na czynności ukończonej (dlatego bywa też mylony z czasem Past Simple), zaś Present Perfect Continuous skupia się na ciągłości czynności. Różnicę można dostrzec także w postrzeganiu skutku czynności przeszłej. W Present Perfect Simple rezultat jest istotny w teraźniejszości (przykład ze złamaną nogą), a w Present Perfect Continuous jest to skutek ciągły.
Porównajmy zatem dwa podobne zdania:
| I have bought a new car. | Kupiłem nowy samochód |
oraz
| I have been buying a new car. | Kupuję nowy samochód. |
Przeanalizujmy je. W przypadku zdania w Present Perfect Simple samochód został kupiony (w przeszłości), a rezultat występuje teraz (samochód stoi na podjeździe, mamy ten samochód). Ale w zdaniu z użyciem Present Perfect Continuous czynność ta nie jest dokończona. Kupuję nowy samochód od dwóch miesięcy lub Kupuję nowy samochód od osiemnastego roku życia (jeszcze go nie mam, jeszcze nie dojechał, jeszcze nie zebrałem wystarczająco dużo pieniędzy, żeby go kupić).
Charakterystyczne zwroty, które pomogą ci zapamiętać
W obu tych czasach występują typowe dla nich zwroty, które pomagają nie tylko odróżnić je od siebie, ale także dookreślić, kiedy dany czas powinien zostać użyty.
Dla czasu Present Perfect Simple to:
| for | od |
| since | od |
| just | właśnie |
| yet | jeszcze |
| ever | kiedykolwiek |
| never | nigdy |
| lately | ostatnio |
| recently | ostatnio |
Dla czasu Present Perfect Continuous to:
| for | od |
| since | od |
| lately | ostatnio |
| recently | ostatnio |
| all day/morning/year | cały dzień/poranek/rok |
To wszystko, jeśli chodzi o pigułkę wiedzy na temat czasów Present Perfect Simple i Continuous. Aby się ich nauczyć, musimy po prostu ćwiczyć i powtarzać, zmagać się z kolejnymi zdaniami i tak do skutku. Na pomoc przyjdzie też na pewno angielski online, czyli internetowa szkoła, w której polscy lektorzy i native speakerzy pomogą nam opanować te i inne czasy. Powodzenia.
